Pestisit Kalıntısına Karşı Faydalı Arıcık; Trichogramma evanescens

İsmail ATAY, Cem ÖZKAN

Son yıllarda gündemde olan gıda güvenliği kavramı ile birlikte birçok pestisit yasaklanmıştır ve pestisit alternatifi yöntemlere yönelim zorunluluk haline gelmiştir. Pestisitlerin kullanımı konusunda üreticilerimiz önemli sorunlar yaşamaktadır. Bilinçsiz pestisit kullanımı, insan ve çevre sağlığı riskleri yanında tarım ürünlerinin dış satımında önemli problemlere neden olmaktadır. Basında da çok sık görebildiğimiz şekliyle dış satımda pestisit kalıntıları nedeniyle birçok tarımsal ürünümüz geri dönmektedir.

Çalışmanın konusu olan biyolojik mücadele etmeni yumurta parazitoiti Trichogramma evanescens, birçok zararlıyı baskı altında tutabilen bir türdür. Ülkemiz faunasında doğal olarak bulunan bu parazitoitin yerel ticari bir uygulaması bulunmamaktadır. Tarımda özellikle meyve zararlılarında ve orman ağaçlarında bu parazitoit etkili olmaktadır. Başta ABD, Avrupa ülkeleri, Brezilya, Çin ve Rusya bu parazitoiti etkin olarak kullanmaktadır. Ülkemizde şu anda bu parazitoitle ilgili üreticiye yönelik ticari kitle üretim konusunda net hedefleri olan bir proje yoktur. Buradan hareket ile biyolojik mücadele konusunda girişimci olarak T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın genç girişimcilere yönelik uyguladığı Teknogirişim Sermaye Desteğine T. evanescens adlı bir yumurta parazitoitin prototip kitle üretim tekniği konusunda 2014 yılında bir proje hazırlanmıştır. Kabul gören proje ile Lepidoptera takımından birçok zararlı böceğe karşı T. evanescens adlı faydalı arıcığın prototip kitle üretim teknolojisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Proje kabulünden sonrasında genç girişimci olarak Ankara Üniversitesi Teknokent Kuluçka Merkezi’nde TriMail isimli bir limited şirket kurulmuştur. Bu şirket üzerinden yürütülen denemeler sonrasında proje hedefi olarak öngörülen günlük 100.000 adet prototip T. evanescens üretimine ulaşılmış ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan 2015 yılında proje başarı belgesi alınmıştır. Çalışmalar birçok zararlı lepidopter türüne karşı pestisit alternatifi T. evanescens’in başarı ile kullanılabileceği yönündedir.